Roos: "Ik vind het fijn om het natuurlijke materiaal te laten doen wat het zelf wil"

Het doel

Als werkruimte voor twee beeldend kunstenaars is de ruimte van TAC bijzonder opgeruimd. Geen eindeloze stapels schetsen, geen chaotische bergen onuitgewerkte ideeën en zelfs geen lunchresten die ergens in een hoek te liggen wachten op een enkeltje prullenbak. Ik tref de twee dames met volledige concentratie werkend aan, ieder in een aparte hoek van de ruimte: Roos naast een berg takken op de grond, Gam naast een tekening op papier aan de muur. Sinds begin december zijn de kunstenaars begonnen aan hun gezamenlijke werkperiode. Gam vertelt mij over de eerste twee weken: “De eerste week bestond vooral uit het maken van keuzes en aan elkaar wennen. Je bent heel kwetsbaar als je ergens aan begint en niet weet wat de eerste stap is.” Nu de basis voor onze kunst gelegd is, zijn de kunstenaars op weg naar een eindproduct. Roos: “We zitten nu midden in het proces en werken toe naar een installatie of ruimte die een samenvloeiing is van allebei onze werken. Het uiteindelijke doel is niet dat ons werk af is, maar dat we een ruimte hebben waarin we kunnen zien wat het eindresultaat is.”

Talent en mentor werken samen

De samenwerking tussen de kunstenaars is tot stand gekomen vanuit talentontwikkelingsprogramma Inversie, een mentortraject van vijftien maanden georganiseerd door TAC, Witte Rook en Kunstpodium T. Gam is Roos’ mentor en coacht haar in haar artistieke vorming en beroepspraktijk. De praktijken van de kunstenaars liggen dicht bij elkaar en vertonen op veel vlakken gelijkenissen. TAC nodigde hen daarom uit om samen te exposeren, met een werkperiode die uiteindelijk vier weken werd. In deze periode brengen zij in de praktijk wat Gam de afgelopen maanden Roos heeft bijgebracht. Gam: “Ik vond het vreemd om vanuit mentor toch ineens naar een gelijkwaardig niveau te treden. Ik moest erg wennen aan het feit dat ik ook van mijn kant nu alles laat zien. Dat was best spannend, zelfs als je ervaren bent maar toch ook nog zoekende in wat je gaat maken tijdens zo’n periode.”

Bend the Line Being the Line

De werkperiode kreeg de titel ‘Bend the Line Being the Line’. Het is verleidelijk om deze titel formeel te interpreteren: bij het bekijken van de werken zijn sterke lijnen in de vorm van lange, samengebonden wilgentakken en potloodtekeningen op groot en klein formaat de voornaamste visuele elementen. De lijnen krijgen vooral een metaforische betekenis, zo legt Gam uit: “Doordat ik zelf veel teken, vind ik de betekenis achter lijnen interessant en wat je daarmee kan associëren. ‘Bend the line’ staat meer voor de ratio: het controleren, beïnvloeden en buigen van iets, het maken van keuzes. ’Being the line’ staat voor dat wat je bent, iets wat haast automatisch gaat vanuit het onbewuste. Beide heb je nodig in het creatieve proces.”

In de ruimte grenzend aan het café in TAC bouwen Gam en Roos hun werken op. Roos heeft voor deze werkperiode wilgentakken gekozen als haar materiaal. “Ik werk met wilgentakken omdat ze heel makkelijk te buigen zijn. Je kan er heel veel mee experimenten. Ik vind het fijn om het natuurlijke materiaal te laten doen wat het zelf wil. Ik maak het werk samen met deze takken, het is een gelijkwaardige samenwerking. Er is heel veel te ontdekken in dit materiaal, wat voor mij enorm inspirerend is.” Gams focus ligt op drie losstaande elementen die ze in de werkperiode onderzoekt; elk met de focus op het tekenen. Ze neemt de structuren van gekreukte tekenvellen als uitgangspunt en tekent hierop. Op grote vellen papier van plafond tot vloer tekent Gam een topografie uit haar herinnering. Tot slot neemt ze inspiratie uit weggegooide stukjes touw van Roos’ knopen die een nieuw lijnenspel maken en fotografeert deze.

Werken in rust en focus

Om Gam en Roos samen te zien werken is inspirerend. Beiden zitten in hun eigen bubbel geconcentreerd te werken en kijken regelmatig samen naar elkaars vooruitgang. Roos knoopt haar wilgentakken terwijl Gam tekent op de vellen aan de muur. Er gaat een enorme rust en focus uit van hun samenwerking. De twee werken individueel, maar hun werk is toch bijzonder harmonieus zonder geforceerd te zijn. Het werkproces van de twee is evenwichtig en maakt duidelijk dat de twee zich op hun gemak voelen in hun samenwerking. Daardoor groeit het uiteindelijke werk dat zij creëren onbewust naar elkaar toe en is het eindresultaat in balans. 

Op het moment dat ik de kunstenaars spreek, is de nieuwe lockdown net begonnen. Het feit dat TAC op enkele medewerkers na leeg is, en voorlopig nog wel even leeg zal blijven, zien de kunstenaars niet als een belemmering. Gam: “We zullen wat meer van het proces online laten zien. Het is jammer dat we mensen niet live hier zien, maar om te werken is het heel fijn omdat we nu de rust hebben om ons te concentreren.”

Ook Roos kijkt met plezier terug op wat zij en Gam al bereikt hebben in de weken dat ze in TAC zitten, en ziet uit naar de tweede helft van de periode. “Ik kom op veel meer nieuwe inzichten in zo’n werkproces dan wanneer ik een voorbedacht idee in mijn atelier ga uitvoeren. Ik ben best perfectionistisch; als ik in mijn atelier een werk aan het maken ben, dan kan ik geen knopen doorhakken want ik ben nooit echt tevreden over iets. Als ik in zo’n werkperiode zit, moet ik dat wel doen en snel keuzes maken.” Gam vult aan: “Nu de basis is gelegd, is het een kwestie van het werk verder laten groeien. Nu we weten wat we verder willen uitwerken, is het een kwestie van meters maken; dat vind ik altijd heel fijn.”

De werkperiode van Bend the Line, Being the Line liep van 5 december 2020 tot 10 januari 2021 in TAC Eindhoven. 

Fotografie: Marcel de Buck, Almicheal Fraay en Gam Bodenhausen.